Το σύμπαν – είναι μια έννοια στην αστρονομία και τη φιλοσοφία , η οποία δεν έχει αυστηρό ορισμό. Χωρίζεται σε δύο θεμελιωδώς διαφορετικά σημεία: την αφηρημένη (φιλοσοφική) και την υλική, το σύνολο δηλαδή των πραγμάτων και των όντων που υπάρχουν. Σύμφωνα με την επιστήμη το σύμπαν αφορά το χωροχρονικό συνεχές, στο οποίο περιλαμβάνεται το σύνολο της ύλης και της ενέργειας. Το σύμπαν, στις μεγάλες διαστάσεις του, είναι αντικείμενο μελέτης της επιστήμης της αστροφυσικής. Στις πολύ μικρές διαστάσεις το σύμπαν το εξερευνά η κβαντική μηχανική. Ενδιάμεσα προσπαθούν να κατανοήσουν τη λειτουργία του και την υπόστασή του όλες οι επιστήμες.
Το σύμπαν είναι το θέμα της κοσμολογίας. Οι γνωστές μορφές της ενέργειας, όπως το φως, η θερμότητα, κτλ συνδέονται με την ύλη μέσα από σχέσεις ανταλλαγής. Σύμφωνα με την σύγχρονη Φυσική υπάρχει ισοδυναμία μεταξύ ύλης και ενέργειας, οπότε και οι δύο συνολικά απαρτίζουν το σύμπαν. Μέσα στο σύμπαν ενδεχομένως περιλαμβάνεται και η σκοτεινή ύλη η σκοτεινή ενέργεια.
Από ιστορική άποψη “όλου του χώρου” χρησιμοποιείται μια ποικιλία λέξεων, συμπεριλαμβανομένων με παραλλαγές διαφορετικές όπως η «ουράνια σφαίρα”, “χώρος”, “ειρήνη”. Επίσης χρησιμοποιείται ο όρος «μακρόκοσμος», για τον προσδιορισμό συστημάτων μεγάλης κλίμακας, συμπεριλαμβανομένων των υποσυστημάτων και τα μέρη τους. Ομοίως, η λέξη “μικρόκοσμος” που χρησιμοποιείται για να αναφερθεί σε μικρής κλίμακας συστήματα.
Το Σύμπαν – είναι ο χώρος που μας περιβάλλει, το οποίο περιέχει όλο το υλικό και το σύνολο της ενέργειας από το μικρότερο σωματίδιο μέχρι τους γιγάντιους γαλαξίες . Το σύμπαν περιλαμβάνει όλους τους πλανήτες, τον ήλιο, τα αστέρια , αστεροειδείς , τον γαλαξία μας – ο Γαλαξίας, καθώς και όλες τις λοιπές υφιστάμενες γαλαξίες. Δεν γνωρίζουμε πόσο μεγάλο είναι το σύμπαν. Οι αστρονόμοι πιστεύουν ότι συνεχίζει να επεκτείνεται σε όλες τις κατευθύνσεις. Και πώς να προκύψει; Το ζήτημα είναι, επίσης, δεν υπάρχει οριστική απάντηση.
Όλα τα ουράνια σώματα του Σύμπαντος ανήκουν σε δύο συστήματα:
Το Ηλιακό σύστημα ή Κοπερνίκειο σύστημα* στο οποίο περιλαμβάνονται ο Ήλιος, οι Πλανήτες, οι δορυφόροι τους, οι Κομήτες, οι διάττοντες αστέρες, οι αερόλιθοι και οι βολίδες.
Το Σύστημα των απλανών που περιλαμβάνει τους αστέρες και τα νεφελώματα.
Είδη ουρανίων σωμάτων
Γενικά, τα ουράνια σώματα διακρίνονται σε πλανήτες και απλανείς ή αστέρες.
Α. Πλανήτες (Planets) είναι τα ουράνια σώματα που κινούνται (πλανώνται) γύρω από τον Ήλιο σε ελλειπτικές τροχιές σύμφωνα με τους Νόμους του Κέπλερ.
Χαρακτηριστικά γνωρίσματα των Πλανητών είναι:
Μεταβάλλονται οι γωνιώδεις αποστάσεις μεταξύ τους και σε σχέση με τους απλανείς.
Είναι σώματα ετερόφωτα.
Το εκπεμπόμενο από αυτούς φως είναι σταθερό.
Παρατηρούμενοι με τηλεσκόπιο μεγεθύνονται, λόγω της μικρής σχετικά απόστασης.
Ο σημαντικότερος πλανήτης του Ηλιακού συστήματος είναι η Γη, καθώς είναι ο μοναδικός γνωστός που φιλοξενεί ζωή.
Β. Απλανείς ή Αστέρες (Stars) χαρακτηρίζονται οι λίαν απομακρυσμένοι ήλιοι, δηλαδή οι αστέρες που μένουν φαινομενικά ακίνητοι στον χώρο (δεν πλανώνται). Χαρακτηριστικά γνωρίσματα των απλανών είναι:
Δεν μεταβάλλονται οι μεταξύ τους γωνιώδεις αποστάσεις.
Είναι σώματα αυτόφωτα.
Παρατηρούμενοι με τηλεσκόπιο δεν μεγεθύνονται, λόγω της πολύ μεγάλης απόστασης.
Το εκπεμπόμενο από αυτούς φως δεν είναι σταθερό, αλλά παρουσιάζει στίλβη.
